Our perception of space is strictly articulated by a linear perspective, but the curvature of our spherical world was destined to be revealed.
People from ancient times knew of this curvature. When looking at the elements of ancient architecture, we find curves to be straight lines or the straight ones to be curved: columns that would visually distort in our eyes are subjected to entasis, epistyle and stylobate must be arched so as not to relax, and the curves of Doric temples confirm the practical implications of these findings.
The ancient optics was dismissive of a linear perspective. Even when they did not understand the spherical distortion of form, it was to respond to the even more important recognition of the distortion in length. The ancient perspective always reflected on the apparent size (projection of objects onto the spherical field of view). The ratio of size was expressed by angle, rather than length. In perspective, the apparent difference is created based on the angle; as the Eighth theorem of Euclid explicitly requires: an obvious difference between the two of the same size as seen from a different distance is determined by the ratio (coefficient) of viewing angles, and not by the ratio (coefficient) of distance.
This is completely different from the doctrine behind the construction of a modern perspective, which declares size and distance proportionally commensurable. The Eighth theorem was either ignored or effaced during the Renaissance. There was a discrepancy between the Euclidean perspective naturalis (or communis), which sought to find the mathematical laws of natural perception (that is why it linked apparent size with the coefficient of angle), and artificialis on the other hand, a perspective that was used to create appropriate methods of representing space on a two-dimensional surface. This has resulted in abandoning the axiom: to recognize it was to leave the creation of the image to the impossible because a plane simply cannot be projected onto a sphere.
/text by Jelena Mitrović/
Instalacija je projektovana sa ciljem da osvetli jednu od prostornih pozicija koje se nalaze u »mrtvom uglu« svakog mogućeg mišljenja arhitekture — između »prozora« i »izloga« gde je mogućnost istovremeno zajedničkog i unutrašnjeg osećanja prostora zatvorena u igri udvajanja njegove predstave na refleksivnoj i transparentnoj površini stakla.
Živimo u vremenu kad nam se prostor predstavlja kao »forma odnosa pozicioniranja«, ali, kako piše Fuko, uprkos čitavoj mreži znanja koja nam daje mogućnosti da ga odredimo ili formalizujemo savremeni prostor još uvek nije lišen aure. Našom percepcijom vladaju suprotnosti koje se institucije i prakse arhitekture nisu odvažile da promene, kontrasti između javnog i privatnog prostora, porodičnog i društvenog, korisnog i zabavnog, radnog i rekreativnog, itd. koji su i dalje kontrolisani nekim oblikom prećutnog posvećivanja. Pomeranje granice nikad nije uzajamno — ono uvek pripada unutrašnjem prostoru.
Može li arhitektura da čini suprotno, da umesto granice osvetli prazninu i da tako deluje protiv jezgra percepcije pre nego što se konstituiše subjekt? Fuko tumači da prostor u kome živimo nije puka šupljina u kojoj se mogu locirati lica i stvari već ansambl odnosa određenih pozicijama nesvodljivim jednim na druge, pozicijama koje se međusobno apsolutno ne superponiraju.
Nalazimo se u razdoblju istovremenosti, jukstapozicija, vremenu »bliskog i dalekog«, vremenu »jednog do drugog«, vremenu »raštrkanog«. Živimo u trenutku kada svet doživljava nešto što je manje nalik veličanstvenom životu koji će se razviti u vremenu, a više mreži koja spaja tačke i tka svoju kožu. Možda možemo reći da se mnogi od ideoloških konflikta koji pobuđuju današnje polemike odvija između predanih potomaka vremena i neustrašivih stanovnika prostora. Strukturalizam, ili bar sve ono što se objedinjuje pod tim imenom, donekle uopštenim, predstavlja napor za uspostavljanjem, među elementima koji su distribuirani tokom vremena, skup odnosa koji čini da se oni pojavljuju jedni kraj drugih, jedni nasuprot drugih, jedni kroz druge, odnosno, čini da se oni javljaju u nekom vidu konfiguracije. I ovo zbilja ne rezultuje poricanjem vremena; pre je određeni način baratanja sa onim što se zove vreme i onim što se zove istorija- Mišel Fuko, Drukčiji prostori, 1967.[1]
[1] Tekst predavanja u okviru Architectural Studies Circle koje je Fuko održao 14. maja 1967. — objavljen prvi put u Architecture, Mouvement, Continuite 5, oktobra 1984.